Renkli Doppler Nedir?

Ultrason görüntüleme tekniklerinden biri olan renkli doppler, damarlardaki kan akışını tespit etmekte kullanılır. Yüksek frekanslı ses dalgaları ile görüntülenen damarlarda, kan akışı izlendiği gibi daralmaya neden olan etkenler de gözlenir. Beyin, karaciğer, genital organlar, boyun, kol ve bacak gibi vücudun birçok yerinde kullanılan renkli doppler çekimi hamilelikte de sıkça tercih edilir. Gerçek zamanlı olarak görüntü veren bu çekimde annenin yanı sıra bebeğin de sağlık durumu incelenir.

Obstetrik USG Nedir?

Obstetrik ultrasonografi, günümüzde hamilelik döneminde sıkça kullanılan bir görüntüleme yöntemidir. İnsan kulağının duyamayacağı yüksek frekanstaki ses dalgalarının duyulmasını ve dokulardan gelen dalgaların görüntülenmesini sağlayan bu cihazda bebeğin anne karnındaki görüntüsünü izlemek mümkündür. Bebeğin sağlığı için tercih edilen obstetrik USG yönteminde öncelikli amaç varsa bebekteki anormalliği önceden tespit etmek ve fetüs gelişimini izlemektir. İleriki dönemlerde ise bebeğin kan dolaşımı ve gelişimi gözlenir. Bebeğin sadece görüntüsünü değil kalp atışlarının da duyulacağı bu yöntemin bebek üzerinde olumsuz bir etkisi bulunmamaktadır. Ancak renkli doppler ultrason işleminin uzman kadın doğum ya da radyoloji doktorları tarafından yapılması gerekmektedir.

2. Düzey Obstetrik USG

Gebeliğin en önemli değerlendirme aşamalarından biri olan 2. düzey obstetrik USG, normal ultrasona göre daha detaylı bir görüntülemedir. İleri düzey ya da ayrıntılı ultrasonografi olarak da bilinen bu yöntemde esas amaç bebekteki anormallikleri varsa detaylı bir şekilde incelemektir. Gebeliklerin yaklaşık %2-3’ünde görülen bu anormalliklere ultrasonografi ile %100 teşhis konmak mümkün olmasa da birçok incelemede %70 oranında saptama mümkündür. Gebeliğin 18-22. haftalarında yapılan bu incelemede bebekte oluşabilecek anormalliklerin yanı sıra gebeliğin risk oranı da incelenir. Erken gebelikte de kullanılan detaylı ultrasonografi incelemelerinde bebeğin normal yerleşimde mi yoksa dış gebelikte mi olduğu da anlaşılır. Bu incelemeler sonrasında gebelik haftası da belirlenir ve takip buna göre gerçekleştirilir. Oluşabilecek anormalliklerin yanı sıra bebeğin tahmini ağırlığı, sıvı miktarı, vücut ölçüleri hakkında bilgi alınır. Perinatoloji uzmanları tarafından yapılan ayrıntılı USG’de bebeğin beyin, omurga, göğüs içerisi, kalp, böbrek, mide, bağırsak gibi çeşitli organları da detaylı incelenir.

Obstetrik USG Normal Değerleri

Gebelikte renkli doppler çektiren anne adaylarının merak ettiği konulardan biri de ultrasonda gördüğü terimler ve bu terimlerin normal değerleridir. Bebeğin değerlerinin ölçüldüğü ve genellikle kısaltma olarak kullanılan obstetrik USG normal değerleri şöyledir:

LMP: Sperm ve yumurtalığın ne zaman birleşme gerçekleştirdiğini bilmek mümkün olmadığından dolayı son adet tarihi (LMP) gebelik başlangıcı olarak kabul edilir. Son adet tarihinden sonra doğum için 40 hafta sayılır.

BPD: Başın her iki yanında bulunan parietal kemiklerin arasındaki mesafe BPD değeridir. 12. haftadan sonra 26. haftaya kadar en güvenilir veriyi sunan BPD değeri gebelik sonlarına doğru değişiklik gösterebilir. 13. haftada bu değer en az 2,07 cm iken 26. haftada 6,16 cm’dir. Bu ölçümlerde en fazla 7 günlük bir sapma olabilmektedir.

AC: Bebeğin kalbinin altından alınan ve karın çevresinin ölçüsünü gösteren değerdir. Bebeğin kilo değişiminin yanı sıra doğumun nasıl olacağının da belirlenebildiği bu ölçümde kimi zaman hata payı olabilmektedir. Bu yüzden de AC ölçümü diğer parametreler ile bir arada değerlendirilir. Karın çevresi ölçüsü 14. haftada en az 6,4 cm iken 26. haftada 19,1, 40’ta ise 30,7 cm olarak ölçülmektedir.

FL: Bebeğin boyu tahmin edilirken kullanılan en önemli değer FL’dir. Femur (uyluk) kemiğinin ölçüsünü belirten bu değerin 7 ile çarpılması bebeğin uzunluğunu belirtir. FL, 26. haftadan sonra ise (10 günlük bir sapma olasılığı) gebelik haftası hakkında güvenilir bir veri olmaktadır. 14. haftada alt sınır 14, üst sınır 19 mm; 26. haftada alt sınır 44, üst sınır 53 mm; son haftada ise alt sınır 68, üst sınır 78 mm’dir.

EFW: Anneler için önemli değerlerden biri de EFW’dir. EFW değeri bebeğin kilosunu ifade eder. Tahmini ağırlıklar 10. haftada 35, 20. haftada 330, 30. haftada 1.560, 40. haftada ise 3.620 gramdır.

CRL: Bebeğin baş ve popo arasındaki mesafesinin kısaltması CRL’dir. LMP ile karşılaştırılarak gebelik haftası en az hata ile hesaplanır. 7 ve 13. haftalar arasında yapılan ölçüm ile bebeğin kaç haftalık olduğunu ve gelişimini takip etmek mümkündür. 7. haftada 3,7 iken 14. haftada ise 80,2 cm normal değerlerdir.

Merak edilen diğer kısaltmaların anlamları ise şöyledir:

• GS: Gebelik kesesi
• LA: Kalpte sol kulakçık
• RA: Kalpte sağ kulakçık
• AFI: Amniyotik sıvı indeksi
• AD: Karın çapı
• EDD: Beklenen doğum tarihi
• HL: Kolun uzun kemiği
• HC: Kafa çevresi ölçüsü
• NT: Ense pilisi kalınlığı
• AO: Aort
• OFD: Başın uzunlamasına çapı

Yukarıda bulunan değerler tahmini olup kimi tek başına bir anlam ifade etmemektedir. Tüm değerler bir arada değerlendirilir ve bebek hakkında buna göre karar verilir.

Renkli Doppler Neden Kullanılır?

Anne ve bebeğin sağlığını detaylı bir şekilde incelemek için kullanılan renkli doppler ultrasonografi çekimi başka hastalıkların incelemesinde de faydalı olmaktadır.

Anne ve Bebek Sağlığı

• Bebeğin gelişimi
• Düşük tehdidi
• Çoğul gebelik
• Erken gebeliğin tanısı
• Gebelik kesesinin ve fetal büyüklüğünün değerlendirilmesi
• Plansenta yerini saptama
• Fetal anomali
• Bebeğin rahimdeki duruş pozisyonu
• Bebeğin gözle görülebilen anatomik yapısı
• Anne karnında kaybedilen bebeğin saptanması
• Birden fazla bebeğin olması durumunda bebeklerin eşit durumda olup olmadığının incelenmesi
• Annedeki olası bir kalp ve damar hastalığında
• Gebelikte tansiyona bağlı durumlarda

Diğer Kullanım Alanları

• Kalp ritmi bozuklukları
• Damar, arter ve kalpteki kan akışı kontrolü
• Tıkalı ya da daralmış arterleri bulmak
• Tiroit bezi hastalıklarının incelenmesi
• Kas hastalıklarının incelenmesi
• Anevrizma tespiti
• Enfeksiyon tespiti
• Böbrek, pankreas, dalak veya karaciğerdeki kan akışı sorunları
• Yumuşak doku ve memedeki tümörlerin tespiti
• Prostat ve genital bölge hastalıkları araştırması
• Safra kesesi taşı tespiti
• Felç gibi durumlardan sonra kan akışı kontrolü
• Böbrek ve karaciğer nakli sonrası

Ayrıntılı Ultrason Ne Zaman Çekilmeli?

Hamile anneler tarafından merak edilen bir diğer soru da ayrıntılı ultrasonun ne zaman çekileceğidir. Ayrıntılı ultrason son adet tarihinden itibaren ise 3 döneme ayrılır.

Birinci trimester: 11-13. haftada (ilk 3 ay) çekilen ayrıntılı ultrason ile bebekte varsa anomali tespit edilir ve down sendromu taraması yapılır. Bu çekimde aynı zamanda dış gebelik olup olmadığı, plesenta yerleşimi gibi birçok bilgiye de ulaşmak mümkündür.

İkinci trimester: 18-23. haftalar arasında yapılan ikinci detaylı ultrason çekiminde bebeğin organları yeteri kadar geliştiği için daha net sonuçlar elde edilir.

Üçüncü trimester: 27-40. hafta arasında tercih edilen üçüncü trimester genellikle yüksek riskli gebeliklerde yapılır.

Renkli Doppler Nasıl Çekilir?

“Renkli doppler nasıl çekilir?” sorusunun cevabı sanılanın aksine aslında oldukça basittir. Özel bir hazırlık süreci bulunmayan renkli doppler işleminde çekilecek olan yere ultrason jelinden sürülür. Prob cihazının gezdirilmesi ile de grafik ve resimler ekrana yansıtılır.

Karın içerisinde yer alan karaciğer ve böbrek gibi organların çekiminde genellikle hastaların aç olması gibi bazı ön hazırlıklar gerebilmektedir. Bu renkli doppler çekimlerinde de yine aynı işlem uygulanır ve prob görüntülenmek istenen yerde dolaştırılır. “Beyin renkli doppler nasıl çekilir?” sorusunda ise prob yardımıyla boyundaki beyni besleyen ana damarlar görüntülenir. Bu işlemin diğer adı ise karotis renkli dopplerdir.

Renkli Doppler Sonucu Ne Zaman Çıkar?

Yaklaşık 40-45 dakika süren renkli doppler işleminde sonuç kısa sürede çıkar. Görüntülemede çıkan değerler uzman radyoloji doktor tarafından imzalanarak hazırlanır. Doktor bir süre sonra bu sonuçları hasta ile paylaşabilir. Renkli doppler sırasında anormal bir durum ile karşılaşılırsa hastadan ek olarak bazı tahliller de istenebilir.